Perspectief van de Nederlandse akkerbouw

De toenemende vraag naar circulaire grondstoffen (onder andere door de bouw en chemie) is een kans voor de akkerbouw. Gewassen en reststromen die geschikt zijn voor biobased toepassingen (onder andere vlas, hennep, zetmeelaardappelen en bietenpulp) zorgen door de binding van CO₂ voor langdurige koolstofvastlegging. 

De teelten die geschikt zijn voor biobased materialen leveren ook een positieve bijdrage aan de bodemgezondheid en de waterkwaliteit. Het is voor de akkerbouw van belang dat de koolstofvastlegging aan de sector wordt toegerekend.

We zetten ons in voor het gebruik van biobased materialen voor:

• Bouw & isolatie
• Persoonlijke verzorging
• Groene chemie
• Textiel & kleurstoffen

De akkerbouw heeft een sleutelrol in de eiwittransitie. Wij halen plantaardige eiwitten uit bestaande gewassen, zoals (zetmeel-)aardappelen, en uit specifieke eiwitteelten, zoals veldbonen. Deze teelten passen uitstekend in de trend naar meer plantaardige en gezonde voeding. Daarnaast dragen vlinderbloemige eiwitgewassen bij aan stikstofbinding en de bodemvruchtbaarheid.

De bedrijven in onze sector zetten in op:

• Eiwittransitie
• Klimaatpositieve producten
• Sterke merken voor Nederlandse en regionale producten
• Duurzaamheidscertificering met meerwaarde

De akkerbouw kan een belangrijke rol spelen op het gebied van duurzame energie, waterstofproductie en lokale samenwerking. Onderaan de streep is de akkerbouw nu al energieneutraal. Op akkerbouwbedrijven zijn over het algemeen nog voldoende mogelijkheden om meer duurzame energie op te wekken. 

Vaak is er echter geen ruimte meer op het elektriciteitsnet. We zetten daarom in op het beter balanceren van energie op bedrijven, inclusief tijdelijke opslag. Ook zien we grote kansen voor het elektrificeren van onze bedrijven en voor het produceren van groene waterstof. De akkerbouw is daarmee een belangrijke troef voor de energietransitie in Nederland.

We zetten als sector in op:

• Elektrificeren van bedrijven
• Uitfaseren van fossiele brandstoffen
• Balanceren, inclusief tijdelijke opslag van energie
• Productie van groene waterstof

Biodiversiteit is een voorwaarde voor een gezonde bedrijfsvoering. Onze ambitie is om biodiversiteit en onderhoud van een aantrekkelijk landschap op rendabele wijze te integreren in de bedrijfsvoering van telers.

Om akkerbouwers te kunnen belonen voor hun prestaties op het gebied van biodiversiteit en landschap heeft BO Akkerbouw met partners de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw ontwikkeld. Verwerkers, overheden en retailpartijen kunnen op basis van deze monitor bijdragen aan een beloning die losstaat van de productie.

Als sector zetten we in op:

• Brede toepassing van de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw
• Onderzoek naar functionele agrobiodiversiteit
• Kennisverspreiding over biodiversiteit
• Langjarige vergoedingen voor landschapselementen

De akkerbouw vervult een sleutelrol in het sluiten van kringlopen. Als belangrijke benutter van dierlijke mest en als leverancier van veevoer via reststromen staat de plantaardige teelt aan de basis van kringlooplandbouw. De kringloop kan verder worden gesloten als het mogelijk wordt om nutriënten in humane mest uit slib via rioolwaterzuiveringen terug te winnen en in te zetten. Ook slib en digestaat uit eigen productieprocessen van de verwerkende bedrijven kan beter worden benut. 

Om de nutriëntenkringlopen beter te sluiten, werkt de sector aan het verder verhogen van de stikstofefficiëntie van gewassen. Kringlooplandbouw kan echter alleen bestaan in een kringloopmaatschappij. Er ligt een grote opgave om reststromen zoals gft-compost schoon aan te leveren.

Als sector zetten we in op:

• Schone compost
• Groene circulaire meststoffen
• Beter benutten van slib en digestaat
• Collectief verwerken van reststromen

De akkerbouw kan bijdragen aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering. Het gaat om het bewerkstelligen van een klimaatbestendige voedselvoorziening en een adaptief watersysteem. Daarom zetten wij in op robuuste gewassen die beter bestand zijn tegen droogte en verzilting. Nieuwe veredelingsmethoden spelen daarin een cruciale rol. 

Daarnaast doen we onderzoek naar het nemen van passende maatregelen op percelen, zoals het tegengaan van bodemverdichting en het vergroten van het waterbergend vermogen van de bodem door verhoging van het organischestofgehalte. Klimaatadaptieve maatregelen helpen bovendien om af- en uitspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar het milieu tegen te gaan.

Als sector zetten we in op:

• Nieuwe veredelingsmethoden voor robuuste rassen
• Duurzaam bodembeheer
• Waterbesparende technieken
• Vergroting van het waterbergend vermogen

Kennis is nodig om de uitdagingen op het akkerbouwbedrijf aan te pakken. De sector wil langjarig samenwerken met de overheid voor:

• Continuering van het programma Onderzoek en Innovatie
• Effectieve kennisdeling van onderzoeksresultaten
• Ondersteuning van regionale locaties voor veldproeven
• Langjarig (>10 jaar) systeemonderzoek

Data draagt bij aan een efficiënte en kwalitatief sterke akkerbouwketen. De sector wil met de overheid langjarig samen optrekken voor:

• Een dataruimte voor akkerbouwers
• Een digitaal dashboard voor milieu en bedrijf
• Standaardisering met FAIR-data
• Brede toepassing van de Gedragscode Datagebruik Akkerbouw

Zonder goede mensen geen succesvolle akkerbouwsector. De sector wil graag samenwerken aan:

• Versterking van het groen onderwijs
• Leven lang ontwikkelen
• Begeleiding van ondernemers
• Aantrekkelijk zijn voor zij-instromers

Met duidelijke doelen en kaders van de overheid kunnen telers en andere schakels in de keten zelf aan de slag met een toekomstbestendige bedrijfsvoering. De sector wil met de overheid samenwerken aan:

• Beleid met doelen in plaats van voorschriften
• Een nutriëntenbalans met meten en monitoren op bedrijfsniveau
• Een maatwerkaanpak voor het mestbeleid
• Werken met KPI’s

Om in te kunnen spelen op ontwikkelingen op het gebied van de eiwittransitie en biobased materialen, moeten bestaande akkerbouwketens worden versterkt en nieuwe ketens worden opgebouwd. De sector zet graag samen met de overheid in op:

• Nieuwe ketens voor de eiwittransitie en biobased materialen
• Voldoende areaal voor de Nederlandse akkerbouw
• Internationaal erkende milieuprestaties van producten
• Versterking van de positie van erkende brancheorganisaties